Сёння назіраецца павышаная цікавасць да рэгіянальнай гісторыі і культуры. Геранёнская зямля з яе помнікамі, хвалюючымі падзеямі, легендамі і паданнямі прыцягвала ўвагу творчых людзей ва ўсе часы.
Да тэмы “Геранёны ў творах мастакоў” я звярнулася невыпадкова. Шмат гадоў я выкладала сусветную і айчынную мастацкую культуру ў Геранёнскай сярэдняй школе. У тэме “Беларускія мастакі XIX стагоддзя» мы вывучалі творчасць В. Ваньковіча, І. Хруцкага, Ф. Рушчыца, К. Альхімовіча і іншых. Цікава ведаць, што Казімір Альхімовіч нарадзіўся ў вёсцы Дэмброва Лідскага павета ў сям’і беларускага шляхціца. Першапачатковую мастацкую адукацыю атрымаў у Віленскай гімназіі. Даследчык творчасці мастака Л.М. Дробаў піша: “Відаць, тут на фарміраванне творчай індывідуальнасці будучага мастака значны ўплыў зрабіў Кануцый (Канут) Русецкі, які ў тыя гады быў у цэнтры ўвагі творчай моладзі Вільні”. Другі раз я прачытала пра Канута Русецкага ў кнізе, якую выдаў у 2005 годзе Міжнародны цэнтр культуры ў Кракаве (т.1) пад рэдакцыяй К. Астроўскага “Kościóły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa Wileńskiego”.
Канут Русецкі (1801-1860) нарадзіўся ў збяднелай шляхецкай сям’і ў в. Сцебякі каля Панявежыса, а памёр у Вільні і пахаваны на бернардзінскіх могілках на Зарэччы (Расійская імперыя). Вучыўся ў Віленскім універсітэце, у школе мастацтваў пад кіраўніцтвам Яна Рустэма. Затым была вучоба ў Парыжы і Рыме.
У 1831 годзе вярнуўся ў Вільню і даваў прыватныя ўрокі малявання. Праз год стаў настаўнікам у віленскім дваранскім пансіёне пры гімназіі, працаваў у Дваранскім інстытуце. Пісаў карціны на рэлігійныя тэмы і пейзажы Белавежскай пушчы, ваколіцы Навагрудка.
Больш за 330 твораў Русецкага захоўваецца ў Літоўскім мастацкім музеі і прыватных калекцыях.
К. Русецкі. Касцёл і руіны замка
Прыблізна ў 1846 годзе мастак наведаў Геранёны і маляваў парафіяльны касцел Св. Мікалая і руіны замка. Мы бачым абломаную тынкоўку на фасадзе, драўляную званіцу. Толькі ў 1859 годзе на сродкі Оскара Корвін-Мілеўскага будуць дабудаваны дзве сіметрычныя сакрыстыі і тамбур, пабудавана мураваная званіца.
І ўсё гэта мы ўбачым на карцінах знакамітага мастака, кампазітара, піяніста, педагога і пісьменніка Напалеона Орды (1807-1883), які каля 1875 года наведаў нашу мясцовасць і напісаў дзве карціны. Акварэль “Руіны замка ў Геранёнах” часта сустракаецца ў кнігах. Тут мы бачым удалечыні каменны палац Корвін-Мілеўскіх, капліцу і вадасховішча, якое раскінулася ад парку да цяперашняй вуліцы Замкавай. Ёсць у мастака другі твор, прысвечаны Геранёнам. Гэта акварэль “Геранёны. Касцёл і руіны замка”. Вельмі рэдка друкавалася.
Н. Орда. “Руіны замка ў Геранёнах”
Я не змагла даведацца пра творчы шлях Станіслава Янушэвіча, які ў першай палове XIX стагоддзя наведаў Геранёны. Магчыма, гэта быў калега К. Русецкага. Яго мастацкае палатно называецца “Касцёл Святога Мікалая і руіны замка ў Геранёнах”. Справа на палатне мы бачым драўляны шпіталь-прытулак, адкрыты ксяндзом Янам Гораінам каля 1780 года. У 1819 годзе ў ім пражывалі арганісты. У 1849 годзе пабудова шпіталя была зруйнавана.
Доктар гістарычных навук, прафесар археалогіі Л. Побаль сказаў: “Мы павінны ведаць, нягледзячы на сучасныя экалагічныя і сацыяльныя катаклізмы, сваю гісторыю. Без гэтага любое грамадства – не грамадства…” 15 лютага 1997 года ён пажадаў поспехаў настаўнікам і вучням Геранёнскай СШ у краязнаўчай рабоце і пакінуў свой аўтограф. Выконваем запавет нашага земляка і тутэйшага навукоўца.
Малюнкі родных мясцін зрабілі і таленавітыя навучэнцы Геранёнскай СШ Іна Рынкевіч, Аня Хваль, Марыя Малчанава, Оля Алейнік і Алег Алейнік, Наталля Мацкевіч.
Хотите читать актуальные новости Ивья и Ивьевского района первыми? Подписывайтесь на наш Телеграм-канал по ссылке https://t.me/ivyenews
Алена Смалянічэнка.