Язык:

Тэма кахання і народныя паданні. Якімі малююць Геранёны ў творах мастацкай літаратуры

АРТ. Литература/кино/театр/музыка/живопись

Усе ведаюць, што Геранёны - самае старажытнае паселішча на тэрыторыі сучаснага Іўеўскага раёна. Яго ўспамінаюць крыжацкія хронікі з 1380 года як “Гаштольдэндорф”, бо ўся ранняя гісторыя Геранён звязана з родам Гаштольдаў. А архіўныя старадрукаваныя акты, што знаходзяцца ў Варшаве, згадваюць паселішча ў VIII стагоддзі.

Хачу зрабіць невялічкі агляд «Геранёны ў творах мастацкай літаратуры”. Усе гэтыя творы аб’ядноўваюць тэма кахання і народныя паданні.

 

Раіса Баравікова – вядомая пісьменніца, паэтэса, перакладчыца, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі імя Я. Купалы, лаўрэат Літаратурнай прэміі імя А. Куляшова

Яна напісала драматычную паэму ў дзвюх дзеях “Барбара Радзівіл”

Дзеянне адбываецца з 1547 па 1551 год – палымянае каханне звязвае вялікага князя ВКЛ Жыгімонта II Аўгуста і Барбару Радзівіл. Мы бачым галоўных герояў у Вільні, Кракаве. Але ж Барбара жыла ў Геранёнах пасля шлюбу са Станіславам Гаштольдам. Тут, у Геранёнах, яна пазнаёмілася з вялікім князем пасля смерці мужа. І калі яна цяжка захварэла і адчувала, што хутка прыйдзецца развітацца з дарагімі людзьмі, дарагімі мясцінамі, свой маналог яна прысвячае Геранёнам:

Мой лёс зямны пакутаю кляймёны,

Такія мукі зараз я цярплю.

О Жыгімонт… 

ты помніш Геранёны

І да цябе найпершае 

                “люблю”?!

Другі ўрывак з паэмы Р. Баравіковай “Барбара Радзівіл”:

Мне цяжка… 

На зямлі памру няроднай.

Чужыя сцены, галасы, 

            імёны…

У Вільню хоць на міг, 

            у Геранёны.

Прачытаць паэму можна ў зборніку лірыкі “Сад на капялюшыку каханай” (Мінск: Мастацкая літаратура, 1998).

Юрый Татарынаў працуе ў жанры гістарычнай прозы і піша кнігі па краязнаўстве. У 2001 годзе ён сустракаўся з вучнямі і настаўнікамі Геранёнскай СШ і прэзентаваў свой раман “Пленящая грацией”. Гэта раман аб каханні Барбары Радзівіл і Жыгімонта Аўгуста ў Геранёнах, пра яе першае замужжа. У другой частцы даецца падрабязнае апісанне Геранёнскага замка. Нават героі маюць прозвішчы, сугучныя назвам населеных пунктаў мясцовасці. Напрыклад, в. Квяткоўцы – пан Квяткоўскі. Дарэчы, у час напісання кнігі аўтар цэлае лета жыў у вёсцы Меляхі (1 км ад Геранёнаў).

Мы чытаем, што вялікі князь збіраўся прабыць ў Геранёнах 2-3 дні, а затрымаўся на месяц. І знаёміўся з навакольнымі паселішчамі – Ліпнішкамі, Дзевянішкамі, Роцкішкамі. Раман закончыўся развітаннем закаханых. А на Каляды ў Вільні яны сустрэнуцца зноў, каб не разлучацца да самай смерці. Але пра гэта ўжо другая кніга.

 

Антон Францішак Брыль – беларускі перакладчык, празаік і паэт. Фіналіст конкурсу маладых літаратараў імя Уладзіміра Караткевіча (2005). Інфарматык паводле адукацыі. Прадоўжыў вучобу ў Італіі. Зараз працуе праграмістам у Швецыі.

У Мінску ў 2014 годзе выйшла кніга “Ян Ялмужна”. Гэта казка для дарослых. Тут апавядаецца пра гаспадара Геранёнскага замка, які вельмі любіць паданні даўніх часоў. Час дзеяння 1506-1517 гады. Многа прыказак, прымавак. Напрыклад: “Сяджу ні ў лесе, ні ў полі, ем хлеб без солі, хай сядзе і госць, калі ён тут ёсць”, “Святы Лаўрыне, святы Аўгустыне, ды святы Мікалаю, – усяго дачакаю”.

Запомніцца і паданне пра рыцараў з Трабскай пушчы, якія могуць і двор спаліць, і статак сурочыць, скрасці чалавека, калі той ноччу ў пушчу палезе.

Або пра цмока з Лынтупаў, якога можна было толькі звязаць вяроўкамі з асвячоных канопляў. І павучанне для людзей: “… Гавары ветла, слухай пільна, свае абяццанні трымай дарэшты, а чужым вер напалову”.

Кніга рэдка сустракаецца ў княгарнях, тыраж усяго 300 экзэмпляраў.

Пэдра Камача. Апавяданне “Люстэрка пана Твардоўскага”, дзе перададзена легенда пра Чорную Даму Нясвіжа. Дзеянне пачынаецца з таго, як Жыгімонт Аўгуст закахаўся ў прыгожую ўдаву Барбару Гаштольд са слыннага роду Радзівілаў, якая пражывала ў Геранёнскім замку. А калі ўступіў на польскі прастол, то каранаваў і Барбару. Праз паўгода Барбара памерла. Злыя языкі пляткарылі, што яе атруцілі па загаду каралевы-маці, Боны з роду Сфорца, якая да таго часу ўжо выехала ў Італію на сваю радзіму. І як чарнакніжнік Твардоўскі з дапамогай люстэрка вызваў прывід Барбары з таго свету.

Спадзяюся, што гэты матэрыял выкліча цікавасць і жаданне прачытаць кнігі, пра якія вышэй ішла размова, у якіх аўтары выказалі любоў да сваёй зямлі, гонар за яе гісторыю і культуру.

Хотите читать актуальные новости Ивья и Ивьевского района первыми? Подписывайтесь на наш Телеграм-канал по ссылке https://t.me/ivyenews

Алена СМАЛЯНІЧЭНКА.

Читайте ещё:



Оставить комментарий

Ваше имя
Ваше сообщение
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Реклама

В какой соцсети вы проводите больше всего времени?

Предложить свою новость

Предложите нам свою новость.
Возможно, мы её опубликуем.

Заполните все поля, отмеченные символом *

Наши соцсети

Способы оплаты

PDF-рассылка

Уважаемые читатели газеты «Іўеўскі край»!

Вы можете подписаться на электронную версию нашей газеты, представленную в PDF-формате. Газета будет высылаться на указанный вами адрес электронной почты  по вторникам и пятницам накануне выхода в печать. Подписаться можно, начиная с любой даты. Будьте первыми в курсе свежих новостей Ивьевщины!

СТОИМОСТЬ ЭЛЕКТРОННОЙ ПОДПИСКИ:

– на месяц – 3 руб.;
– на три месяца – 9 руб.; 
– на шесть месяцев – 18 руб.

Подробнее

Наши контакты

р/с № BY47BAPB30152768600140000000

ОАО "Белагропромбанк", г.Минск.
 Код BAPBBY2X,

УНН 500051130.

E-mail: pressa.ik@ivyenews.by

Тел/факс: (01595) 6-96-40

Наш адрес:
231337, Гродненская обл., г. Ивье,
ул. 1 Мая, 18

Ссылки


Ивьевский районный исполнительный комитет

 

 

Please publish modules in offcanvas position.