Дзень, калі я ўпершыню пайшоў у школу, памятаю, быццам ён адбыўся ўчора. Настолькі моцна гэта падзея запомнілася. Так і бачу сябе: белая ўрачыстая кашуля, цёмныя штаны, наваксаваныя туфлі і кветкі ў руках. 1 верасня 1970 года першакласнікі сабраліся перад невялікім двухпавярховым будынкам тагачаснай пачатковай школы ў Іўі, дзе цяпер месціцца музей. Помню нават, як галава кружылася ад хвалявання.
У школу я ішоў, добра ведаючы, што мяне чакаюць шмат-лікія адкрыцці. Чытаць я ўжо навучыўся, але пісьмо пакуль што не давалася, і я вельмі жадаў выводзіць літары на паперы. А яшчэ ж чакалі свайго моманту дзівосныя лічбы і табліца множання, пра якую я сёе-тое ведаў. І чароўныя ўрокі спеваў, малявання... Сапраўды, прыемных і незвычайных момантаў было потым шмат.
Аднак самая дзіўная рэч, звязаная са школай, адбылася значна пазней таго моманту, калі я ў апошні раз завітаў у свой клас. Некалькі гадоў назад у самым цэнтры Іўя я сустрэў былую настаўніцу беларускай мовы і літаратуры Аляксандру Серафімаўну Бесараб. Я адразу пазнаў яе, павітаўся і назваў сябе. Аляксандра Серафімаўна ўзрадавалася, пачала распытваць пра маё жыццё, а потым раптам узгадала:
- А ты памятаеш, як напісаў свой першы верш?
Я добра памятаў падзею, якая адбылася ў 1976 годзе, калі ў шостым класе па літаратуры мы праходзілі вершаскладанне. Тады настаўніца прапанавала ў якасьці дадатковага дамашняга задання паспрабаваць самім скласці верш. Я рызыкнуў - і ў выніку атрымалася восем паэтычных радкоў, якія, дарэчы, ужо сталі забывацца. Гэты твор прынёс мне выдатную адзнаку на ўроку, а крыху пазней быў надрукаваны ў беларускім дзіцячым часопісе "Бярозка", дзе заняў, здаецца, другое месца ў паэтычным конкурсе сярод школьнікаў.
З таго моманту прайшло амаль чатыры дзесяцігоддзі, і вось на маіх вачах адбылася незвычайная рэч. Аляксандра Серафімаўна пачала па памяці чытаць мой верш:
Стаіць наш Пеця каля дошкі,
Маўчыць, глядзіць
кудысьці ўдаль.
А на душы журботна трошкі,
Урок не вывучыў, на жаль.
Дзіўная рэч, настаўніца з лёгкасцю нагадвала мае радкі з 1976 года і дачытала мой верш да канца, ні разу не памыліўшыся:
- Куды глядзеў наш
Пеця ўчора,
Дзе прападаў ён
цэлы дзень?
А мо ў яго якое гора?
Ды не, лянота тут - як цень.
Не зусім дасканалыя і крыху наіўныя радкі. Але ж я зразумеў, як важна было тады для Аляксандры Серафімаўны, што хаця ж адзін з яе вучняў адчуў пасля яе намаганняў вось такую моцную цягу да роднага слова.
Гляджу на сённяшніх вучняў, на тых, хто 1 верасня сёлета ўпершыню прыйшоў у школу. Такое ж святочнае адзенне, такое ж прадчуванне будучых адкрыццяў. Я крыху ім зайздрошчу, сённяшнім першакласнікам.
Ю. КАМЯГІН.
