{jcomments on}Час ад часу я заходжу ў краязнаўчы аддзел Гродзенскай абласной навуковай бібліятэкі імя Я. Карскага. Тут сабрана багатая калекцыя мясцовай друкаванай спадчыны за апошнія гады. Пажаўцелыя старонкі можна гартаць, рабіць пэўныя выпіскі ці нават копіі. З вакон чытальнай залы далёка відаць Нёман - і ўвогуле тут добра працуецца. Аднойчы я ўзяў падшыўку "Гродзенскай праўды" за 1961 год і ў адным з нумароў убачыў артыкул Васіля Быкава.
У той час будучы класік беларускай літаратуры жыў у Гродне, працаваў літкансультантам у абласной газеце, рабіў агляды літаратурнай пошты, рыхтаваў адпаведныя творчыя старонкі. Вось і ў газетным нумары, на які я выпадкова натрапіў, Васіль Быкаў адказваў аўтарам з розных куткоў вобласці, якія даслалі ў "Гродзенскую праўду" свае празаічныя творы. Быў сярод тых, хто спрабаваў пяро, і наш зямляк. В. Быкаў, у прыватнасці, адзначаў:
"Яркі і важны канфлікт паказаны ў апавяданні В.Ш. з Іўя "Канец Лукерчынаму рамяству". Аўтар добра валодае метадам паказу, ён не расказвае, а жыва абмалёўвае падзеі, робіць канкрэтным дыялог. Аднак усё ж і тут вельмі відавочная недастатковая матываванасць учынкаў герояў. Часам незразумела, чаму сюжэт паварочваецца менавіта ў гэты бок, ёсць пэўная схематычнасць у паказе некаторых характараў".
Відавочна, што дасланы ў рэдакцыю "Гродзенскай праўды" твор быў недасканалы, патрабаваў адпаведнай дапрацоўкі. В.Быкаў не мог гэта не адзначыць. Але ж ён сам зусім нядаўна хадзіў у пачынаючых аўтарах, і старэйшыя таварышы дапамагалі яму рабіць першыя крокі ў літаратуры. Васіль Уладзіміравіч, безумоўна, добра пра гэта памятаў, таму і празаіку з Іўя дае слушныя парады вельмі далікатна. Удасканаліць пісьменніцкае майстэрства ён прапануе нашаму земляку наступным чынам:
"Першыя няўдачы не павінны падарваць веру ў свае сілы. Сур'ёзныя, удумлівыя пошукі тэмы, канфлікту, актыўны ўдзел у жыцці, настойлівая, карпатлівая праца над мовай, дэтальнае асэнсаванне ўсіх элементаў апавядання абавязкова павінны прывесці да поспеху".
Цікава, што якраз у гэты перыяд Васіль Быкаў, нягледзячы на тое, што яго зорка ўжо добра заззяла на літаратурным небасхіле, сам настойліва вучыцца пісьменніцкім справам, настойліва імкнецца да новых вышыняў. Пазней ужо, у мемуарнай кнізе "Доўгая дарога дадому", беларускі класік так пісаў пра гэта:
"На жаль, лепей усё не пісалася. Ці вопыт аказаўся недастатковы, ці - што болей верагодна - спрацавала выснова: у літаратуры кожны твор пачынаецца як бы ў першы раз. У першы раз наогул… У мяне, як здавалася, ведання жыцця хапала, меў вопыт, нагледзеўся на мноства людзей і людскіх тыпаў. Культуры, ведама, не хапала. Але, як пасля зразумеў, культура - рэч бязмерная. Колькі яе ў каго ні ёсць, наўрад ці можна сказаць, што хапае. Культура - мора, бязмежны акіян, назапашаны чалавецтвам праз тысячагоддзі".
У пазнейшых літаратурных аглядах, змешчаных у 1961 годзе ў "Гродзенскай праўдзе", Васіль Быкаў яшчэ раз закрануў творчасць літаратара з Іўя. Зноў падкрэсліў неабходнасць больш дасканалай працы над словам. Гаворачы пра новае апавяданне іўеўскага аўтара, Быкаў адзначыў бясспрэчную творчую ўдачу пачаткоўца і дадаў, што, каб не займаць вельмі многа газетнай плошчы, ён напіша нашаму земляку больш падрабязна ў прыватным лісце. Мяркую, што ў тым лісце Васіль Уладзіміравіч зрабіў падрабязны аналіз дасланага твора.
Гаворачы сёння пра нашага класіка, нельга не адзначыць вось якую асаблівасць яго характару. Атрымаўшы ў спадчыну матчына слова, ён імкнуўся, каб гэтым скарбам карысталася як мага больш беларусаў. Нават з пачынаючымі пісьменнікамі, у якіх не вельмі ладзіліся літаратурныя справы, Васіль Быкаў самааддана працаваў, не шкадуючы часу.
Ю. КАМЯГІН.